ผีย่าหม้อนึ่ง แบบ แกว่งข้าว

ผีย่าหม้อนึ่ง  คือ  ผีี่ที่สิงสถิตอยู่ในหม้อนึ่ง ไหข้าว  เตาไฟ  เมื่อมีการทำพิธี  สามารถทำนายทายทักให้กับผู้ที่มาทำพิธีได้รู้ถึงสาเหตุที่อยากรู้ได้

ประเภทของผีย่าหม้อนึ่ง  มีอยู่  2  ประเภทคือ  :

1. ผีย่าหม้อนึ่ง แบบ  แกว่งข้าว
2. ผีย่าหม้อนึ่ง แบบ  แกว่งไหข้าว

สำหรับวันนี้  จะมาแนะนำวิธีการทำพิธีผีย่าหม้แนึ่ง  แบบ  แกว่งข้าว  ที่เวลาคนป่วย  หรือชาวบ้านมาถามเมื่อถาม หรือดูดวง   ก็จะมาถามผีย่าหม้อนึ่ง  เป็นความเชื่อของชาวบ้านสมัยก่อน  ว่าเมื่อถามอะไรกับผีย่าหม้อนึ่งไปแล้วก็จะตอบได้หมด  จะเป็นเรื่องจริง  และต้องทำตามที่ผีย่าหม้อนึ่งบอก  ถามหาของหายก็จะได้คืน  ถามว่าทำไมถึงป่วยก็จะได้รู้ว่าป่วยเพราะอะไร

ขันตั้งสำหรับผีย่าหม้อนึ่ง  (ของสำหรับบูชา)  :

1. ข้าวสาร  1  ลิตร  (ใช้ข้าวเหนียว)
2. ส้อยหมาก  +  ส้อยพลู  2  ส้อย  (สอยให้เป็นเส้นยาวๆ  ลูกหมาก  +  ใบพลู  2  เส้น)
3. ส้อยดอก  +  ข้าวตอก  +  เทียน 2 เล่ม  2 ส้อย  (ดอกไม้  +  ข้าวตอก  +  เทียน 2 เล่ม  ทำ  2  เส้น)
4. เสื้อผ้าของคนที่ไม่สบาย  1  ผืน
5. เงินสำหรับใช้เป็นขันตั้งให้ผีย่าหม้อนึ่ง  (อันนี้แล้วแต่ที่นะค่ะ  แต่ที่คนแถวบ้าน  สมัยก่อนเงินขันตั้งแค่ 3  บาท ---> แล้วก็เปลี่ยนเป็น  5  บาท  ---> แล้วก็เปลี่ยนเป็น  20  บาท  แล้วแต่ยุคสมัยค่ะ)

นำขันตั้งที่เตรียมไว้ทั้งหมดเอาไปใส่  สลุงเงิน หรือ  ขันเงินล้านนา

อุปกรณ์ที่ใช้ลง  ผีย่าหม้อนึ่ง

1. เอาหม้อนึ่งและไหข้าวติดกัน  วางข้างเตาฮังโล(เตาไฟ)  แล้วก็ปั้นข้าวเหนียวเป็น 5 ลูก  วางบนเตาฮังโล 3 ลูก (การวางข้าวเหนียวปั้นจะวางเป็น 3 ทิศ)  , วางบนหม้อนึ่ง 1 ลูก และวางบนไหข้าว 1 ลูก
2. นำเตี่ยวหม้อนึ่ง  (เตี่ยวหม้อนึ่ง  คือผ้าที่มีความยาวประมาณ 2 เท่าของหม้อนึ่ง  ใช้สำหรับวางปิดรอยต่อของหม้อนึ่งและไหข้าว  เพื่อไม่ให้ไอน้ำร้อนระเหยออกทางรูปรอยต่อของหม้อนึ่งและไหข้าว  อีกทั้งการใช้เตี่ยวหม้อนึ่งจะทำให้ข้าวสุกไวขึ้นด้วย)  มาพาดไว้ตรงหม้อนึ่ง
3. ปั้นข้าวเหนียวเป็นลูกกลมๆ  ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 4 เซนติเมตรไม้บรรทัด
4. สาวฝ้ายไหม  ประกบกัน 9 เส้น
5. นำฝ้ายไหม  มัดติดดกันข้าวเหนียวที่ปั้นไว้
6. ขั้นดอกไม้  :  จะมีเทียน 2 เล่ม  ,  ข้าวตอก  ,ดอกไม้  ใส่ลงในขั้นดอกหรือจานแบน

วิธีการลง  ผีย่าหม้อนึ่ง
หลักการง่ายๆของผีย่าหม้อนึ่งคือ  เมื่อถามอะไรแล้วถ้าก้อนข้าวเหนียวที่เราจับไว้แกว่ง = แสดงว่าใช่  แต่ถ้าถามอะไรแล้วก้อนข้าวเหนียวไม่แกว่ง = แสดงว่าไม่ใช่
เรามาเริ่มพิธีการลงผีย่าหม้อนึ่งกันเลยนะคะ
       ปู่ดำ  ย่าดำ...พ่อปู่  แม่ย่า...วันนี้ข้าเจ้า(ชื่อ)__________________จะมาถามว่า  คนนั้น(ชื่อคนที่ป่วยหรือคนที่มาถาม)_______________________บะสบายเพราะอะยั้ง  ถูกผีตั๊กก่า  (ถ้าถูกผีทักมาจริงก้อนข้าวเหนียวก็จะแกว่ง)  ถ้าถูกผีตั๊กมาแต้  ผีอะยั้งมาตั๊กมัน  ผีตายโหง  ผีแม่มาร  ผีตายเก่าเน่าเมิน  หรือผีญาติ  ล่าผีตี่ตั๊กมันอยากกินยั้ง  ข้าวก่า  ลาบก่า  หลู่ก่า  หรือว่าอยากได้ธรรมมหาวิบาก.....(อันนี้สามารถถามได้อีกนะคะแค่ยกตัวอย่างให้เฉยๆ)
        เมื่อถามจนหมดแล้ว  ก็จะนำข้าวนั้นมาแกว่งที่ตัวคนป่วย  แล้วให้คนที่ทำพิธีลงผีย่าหม้อนึ่งจำที่ตัวคนไม่สบาย  แล้วก็พูดว่า  "ถ้าเจ็บไหน  ก็ขอหื้อห้อม...หื้อหาย  หื้อบะได๋เจ็บ  บะได๋ปวด"  แล้วเอาก้อนข้าวเหนียวที่ใช้แกว่งนั้นใส่ลงไปในขั้นดอกไม้

พอเสร็จพิธี  ผู้ที่ประกอบพิธีลงผีย่าหม้อนึ่งก็จะบอกว่าให้ทำอะไรไปถวายผีพวกนั้นบ้าง

ส่วนใหญ่คนที่มาถามผีย่าหม้อนึ่งก็จะเป็นคนป่วย  คนที่ทำของหาย  คนที่โดนขโมยของ  หรือเด็กที่เกิดใหม่แล้วร้องไห้ไม่หยุดอาจเป็นเพราะอยากได้ชื่อใหม่  อยากได้ของติดตัว

แหล่งข้อมูลจาก ชาวบ้านตำบลแม่นาวาง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่
ขอบคุณข้อมูจาก  :  แม่เนตร  บ้านคายใน